Erken Menopoz

ERKEN MENOPOZ

Erken menopoz (erken ovaryan yetmezlik) kadında adet kanamasının 40 yaşından önce kalıcı olarak kesilmesiyle yaşanan bir süreçtir. Bu tanım üzerinde tam olarak bir görüş birliğine varılamamıştır. Bunun 45 yaşından önce menopoza girilmesi olarak kabul eden bir kesim bulunmaktadır. Ancak ülkemizde menopoza girme yaşı ortalaması 46’dır. Erken menopoz ise, 40 yaşından daha genç kadınlarda adet kesilmesi, östrojen azlığı, yüksek FSH ve LH hormon düzeyleri birlikte karakterize olmuş klinik bir tablodur.

Bu açıdan kadında ilk adet görme yaşı, hormon kullanımı ya da vücut ağırlığı gibi etkenler fazla önemli olmasa da, aile geçmişinde erken menopoz bulunan kadının değerlendirilmesi gerekir. Bazı kadınlarda yapılan ultrasonografi ya da yumurtalık biyopsi incelemeleri sırasında foliküllere rastlanabilir. Bu kadınlarda adet kesilmesi, yüksek FSH ve LH hormon değerleri ile yumurtalıklarda foliküller olmasına rağmen, yumurtlama yetmezliği ile inferlitenin olduğu bir tablo gelişir. Bu durum otoimmün hastalıklar nedeniyle gelişebilir. Bu kadınlara FSH tedavisi uygulanmasıyla gebelik elde edilebilir. Ancak foliküllerin en az 1 yıl alan büyüme süreci bulunmaktadır.

Erken menopozda kadın kendi yumurtalarıyla hamile kalması olanaksız bir duruma gelir. Kadınların giderek iş yaşamında daha aktif şekilde yer alması yüzünden, ilk ve sonraki gebeliklerini ertelemeleri sonucunu doğurmaktadır. Bu durum hamile kalma şansını azaltmakta ve beklenmeyen şekilde kadının menopoza girmesine neden olmaktadır.

Erken menopoz ilk hangi yaşlarda görülmeye başlar?

Kadının menopoz dönemine girmesi için, adet kanamalarının başlaması ve düzenli bir hale gelmesi gerekir. Bunun için kabul edilen ortalama yaş 13’tür. Bu açıdan erken yaşlarda gelişen erken menopoz 17-18 yaşlarında gelişmeye başlayabilir. Bu tür olgulara toplumda rastlanmıştır.

Erken menopoz nedenleri nedir?

Kadınlar doğumla birlikte belirli bir yumurta hücresiyle doğarlar. Bu hücrelerin tükenmesiyle birlikte menopoz dönemine girerler. Herhangi bir sebeple yumurtalarını hızlı bir şekilde tüketecek her türlü etken erken menopoz sebebi olarak değerlendirilebilir. Bu sebeplerin içinde en fazla görülenleri ise;

Otoimmün hastalıklar: Menopozun ortaya çıkmasına en fazla otoimmün hastalıklar olarak değerlendirilen bir dizi hastalık neden olur. Bu hastalıklar kadının bağışıklık sisteminin bilinmeyen sebeplerle kendi organlarını yabancıymış gibi algılayarak, bu organları tahrip etme çabasıyla ortaya çıkar. Yumurtalıkların yabancı gibi algılanması durumunda, erken menopoz durumu yaşanabilir.

Yumurtalıkların ameliyatla alınması: Bir zorunluluk nedeniyle genç yaştaki kadınların iki yumurtalığı birden ameliyatla alındığında yaşanan menopoz durumudur. Bu yumurtalıkların zarar görmesi nedeniyle de yaşanabilir.

Kanser tedavisi: Kanser hastası kadınlarda kemoterapi ve radyoterapi tedavileri yumurtalık dokusunda hasar meydana getirdiğinden, erken menopoz ortaya çıkabilir.

Aile geçmişi: Kadınlarda menopoza girme yaşı büyük ölçüde annenin menopoza girme yaşı ya da yakın akrabalarının menopoza girme yaşıyla belirlenir. Ailede erken menopoz öyküsü olduğunda, kadındaki olasılık daha fazla artmaktadır.

Kromozom bozuklukları: Turner sendromu, Frajil X sendromu gibi nadir olan kromozom bozuklukları olduğunda, yumurta hücrelerinin erken tükenmesi nedeniyle, erken menopoz ortaya çıkar.

Yaşam tarzı: Sigara içme, stres altında olma gibi etkenler erken menopozu hızlandırsa da, bunlar olağan durumlar değildir.

Erken menopoz belirtileri ve tedavisi nedir?

Erken yaşlarda ortaya çıkan menopoz durumunda, tedaviyle ya da kendiliğinden geri dönüş sağlanabilir ve gebelik elde edilebilir. Bu genellikle otoimmün hastalıklar nedeniyle görülen erken menopoz olgularında mümkün olmaktadır. Bu kadar erken yaşta menopoza girilmesi kadınlardaki kemik erimesini hızlandırmaktadır. Bu nedenle gereken önlemler alınmalı, kemiklerin korunması için tedaviye başlanmalıdır. Kadında görülen ateş basması, ruhsal gerginlik ya da vajinal kuruluk gibi menopoz belirtilerinin çoğu hormon tedavisiyle giderilmektedir. Ancak yumurta hücreleri tükenmiş olan erken menopozda, tedaviyle gebelik elde edilmesi güçtür.