Adet Görememe (Amenore)

Adet Görememe (Amenore)

Adet kanamasının olmamasına ya da normal bir şekilde devam ederken kesilmesine yani adet görmemeye verilen isim tıp literatüründe amenore adını alır. Sağlıklı bir kadın, ortalama üç ila altı ay arasında adet görmemişse veya normal adet gören bir kadında üç adet siklusu süresince adet görülmemişse, tıbben amenore olarak kabul edilir. Eğer kadın, üç ila altı aydan daha az bir süredir adet göremiyorsa, buna amenore diyebilmek mümkün değilken, adet rötarı ya da adet gecikmesi demek daha doğru olur.

Kadınların hayatlarında adet görmemenin yani amenorenin normal olduğu durumlar vardır.Bu durumların en başında gebelik, emzirme,menopoz ve ergenlik dönemi vardır. Bu dönem ve durumların tamamına fizyolojik amenore adı verilirken, bunların dışında kalan her türlü duruma ise patolojik amenore denir.

Primer amenore

Primer amenore, genç bir kızın 18 yaşına geldiği halde hala adet görmemesine verilen isimdir ve bu tanının konması için normal büyüme seyrine bakılmaz. Primer amenorenin nedenleri arasında,

– Hipotalamusa ve/veya hipofiz bezine ait patoloji ya da tümörler,

– Kızlık zarında açıklık olmaması anlamına gelen imperfore hymen

– Galaktozemi

– Yapısal gelişme gecikmesi

– Uterus ve vajina Agenezisi

– Vajina, serviks (rahim ağzı) veya rahmin doğuştan gelişmemiş olması

– Turner sendromu

– Transvers vajinal septum yani vajinada perde olması gibi faktörler sayılabilir.

Sekonder amenore

Sekonder amonore ise sağlıklı bir kadının altı ay ya da daha fazla zamandır adet görmemesidir.

Sekonder amenore nedenleri arasında,

– Fizyolojik problemler (Örneğin gebelik,kistler,menopoz, emzirme..vb.)

-Doğum kontrol hapları

– Hipotalamusa ya da hipofize uygulanan baskı

– Sağlıksız beslenme ve buna bağlı kilo kaybı

– Polikistik over sendromu

– Kemoterapi

– Radyoterapi

– Aşırı stres ve depresyon

– Sheehan sendromu gibi hipofiz hastalıkları

– Süt hormonunun aşırı salgılanması (Prolaktinoma, hiperprolaktinemi)

– Kontrol edilmemiş endokrinopatiler (Diyabet, hipotiroidizm ve hipertiroidizm gibi)

– Polikistik over hastalığı

– Menopoz başlangıcı ya da erken menopoz

– Rahim içi yapışıklık durumları (Asherman sendromu) en başta yer alır.

Bir kadının düzenli ve normal bir şekilde adet görebilmesi, vücudunda, kompartıman adı verilen dört ayrı sistemin düzenli ve dengeli çalışması gerekir. Bu kompartımanlar,

Birinci Kompartman: Rahim ve vajina

İkinci Kompartman: Yumurtalıklar

Üçüncü Kompartman: Hipofiz bezi

Dördüncü Kompartman: Beyin (Hipotalamus) olarak ifade edilir.

Adet görememe sebebinin saptanması

Eğer sekonder amenoreden bahsediliyorsa ilk akla gelen şık elbette gebelik olmaktadır ve ilk ekarte edilmesi gereken durum da budur. Sebep gebelik değilse, hemen hormon testleri yapılır. ekarte edildikten sonra hormon testleri yapılmalıdır. Bu testlerde ilk önce tiroid ve prolaktin hormonları incelenir. Bu hormonlarda da sorun yoksa ikinci adımda hastaya progesteron verilerek regl beklenir.Eğer hasta regl olursa sorun çözülür, yine de olmamışsa östrojen ve progesteron birlikte verilir. Kanama olursa rahim ve vajina normaldir ve hipofizle ilgili bir sorun beklenebilir.Eğer bu hormonlara rağmen yine kanama olmuyorsa, akla ilk gelecek olan rahim ve/veya vajinadaki olası anormalliklerdir. Eğer neden iyi beslenememe,stres, depresyon ya da aşırı egzersizse, bu durumlar düzeltilmelidir. Eğer rahim, rahim ağzı yada vajende anatomik bir bozukluk ya da sorun varsa bunları düzeltmeye yönelik cerrahi bir müdahale gerekli olacaktır.