Akraba Evliliği

Eşler arasında kan bağı bulunması durumuna yani aynı atadan gelme durumuna akraba evliliği adı verilir. Aralarında kan bağı olan kişilerde, toplumun genelinde görüldüğünden çok daha fazla ortak gen vardır ve bu oran akrabalık derecesine bağlı olarak artış gösterir.

Dünyada akraba evliliği

 Akraba evliliği, genetik hastalıklarla sık karşılaşmanın en yaygın nedenlerinden biridir .Dünya ortalamasına bakıldığında evliliklerin  % 20’den fazlasının akraba evliliği olduğunu söylemek mümkündür. Dünyaya gelen çocukların ortalama % 8.5 kadarı akraba evliliklerinden doğmaktadır. Akraba evliliği ile özellikle Batı Akdeniz’de ve Güney Hindistan’da çok sık karşılaşılır.

Akraba evliliğinin sık görüldüğü toplumlarda çocukların özürlü doğma riski % 8 ile 9 civarındadır.

Akraba evliliği sıklığı nedir?

Ülkemizde yapılan akraba evliliklerinin oranı % 21.10 olarak belirlenmiştir. Bu oran ortalama bir oran olarak bazı bölgelerde artmaktadır. Örneğin Doğu Anadolu’da % 30.8’e yükselen bu oran, Batı Anadolu’da % 12.8’ e düşer.

Akraba evliliği neden sık görülür?

Evliliğe aile büyükleri tarafından karar verildiği durumlarda akraba evliliği oranı daha da artar. Özellikle erken yaşlarda yapılan evliliklerde çok daha sık görülür. Eğitim düzeyi arttıkça akraba evliliği oranı azalmaktadır.

Akraba evliliğinin taşıdığı riskler

Akraba evliliği, üzerinde ciddiyetle durulması gereken bir sorundur.

Akraba evliliği yapmış kadınlarda ölü doğum sıklığı normal evliliklere oranla yaklaşık 2 kat artar. Ölü doğum oranı normal evliliklerde % 1.25 iken, akraba evliliklerinde % 2.25’dir.

Öte yandan abortus yani düşük abortus ve intrauterin exitus yani ölü doğumlar bir arada incelendiğinde aynı artış oranı yine karşımıza çıkar. Bu oranlar da normal evliliklerde % 5.25 iken, akraba evliliklerinde % 10.85 olmaktadır.

Yeni doğan kayıpları incelendiğinde de yine  % 50lik bir artış görülür. Normal evliliklerde bu oran % 10.75 iken akraba evliliklerinde % 16.90’a çıkar.

Akraba evliliklerinde fetal anomali yani doğumsal kusurların da 10 kat artış gösterdiği bilinmektedir.

Akraba evliliklerinde genetik geçişler

Akraba evliliği söz konusu olduğunda en önemli olan nokta sağlıklı olan bireylerin genlerinde bulunan hastalıkların çocuklarına taşınmasıdır. Bu noktada önemli olanlar da otozomal resesif ve bazı multifaktöryel geçişli hastalıklardır.

Anne ve babadan çocuklara özelliklerin geçişini sağlayan yapılara gen adı verilir. Aynı aile içinde genler arasında benzerlik görülmesi ihtimali de çok yüksektir. Akraba evliliğinin risk taşıdığı hastalıklarda, hem annede hem de babada aynı tip bozuk genin var olması gereklidir. Akrabalık olduğunda, genler arasında benzerlik oranı arttığı için hastalıklı bir çocuk sahibi olma olasılığı da aynı oranda artar.

Ayrıca, anne ve babanın kan gruplarının uyuşması riskin söz konusu olmadığı anlamına gelmez. Kan uyuşmazlığı ile akraba evliliğine bağlı riskler birbiriyle tamamen ilgisizdir.

Engelli insanların (bu engeller görme, işitme engeli olabilir)  aynı engele sahip insanlarla evlenmeleri de tavsiye edilmez. Çünkü bu durumda bebek daha fazla risk altında demektir.

Akraba evliliğinde sağlıklı çocuk sahibi olunabilir mi?

Elbette akraba evliliği yapılsa da sağlıklı çocuk sahibi olunabilir ancak akraba evliliği yapanlarda diğer evliliklere göre engellli ya da hasta çocuk sahibi olma riski daha fazladır. Zaten ailelerin yanıldığı nokta budur.Kendi ailelerinde ve/veya çevrelerinde başkalarının yaptıkları akraba evliliklerinde doğan sağlıklı çocuklar olması pek çok ailenin yüksek riski görmesini engeller. Ancak şunu unutmamak gerekir ki, ailenin daha önce sağlıklı çocukları olması daha sonra doğacak çocukların risk altında olmadığı anlamına gelmez.

Akraba evlilİğinde gebelik takibi

Akraba evliliği yapmış olan kadınların gebeliklerin im mutlaka takip altında olması ve gebelik sürecinde biyokimyasal tarama testi, 2. basamak USG takibi kesinlikle hassas biçimde yapılmalıdır. Bebek doğdudunda detaylı bir şekkilde değerlendirilmeli, işitme kayıpları ve metabolik hastalıklar açısından etraflıca araştırma yapılmalıdır. Normal gebeliklerde yapılan ikili, üçlü, dörtlü testler, ayrıntılı ultrasonografi bu gebeliklerde de yapılır.